Op de Set: De nieuwe wereld

Blog

Woensdag 3 oktober, 2012

Op een van de laatste draaidagen bezoekt de Gazet de set van De nieuwe wereld, een Telefilm van Jaap van Heusden. Die speelt zich af in het aanmeldcentrum van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en vertelt over de achtdagenprocedure die geldt voor de asielzoekers. Niet vanuit een vluchteling of IND’er, maar uit het perspectief van een schoonmaakster. Van Heusden: “Zij is volstrekt neutraal. Voor haar zijn de bad guys degenen die de vloer vies maken. Of dat nou de mareschaussee is, de IND, of een of andere immigrant. Wie de boel bevuilt, is een asshole en voor de rest heeft ze er niets mee te maken.”
 
Het is stralend weer in Almere – een plek waar menig crewlid graag grappen over maakt. De set van De nieuwe wereld bevindt zich in een flatgebouw, dat pal aan het water staat. Maar daar merk je weinig van. Voor vandaag zijn alleen “korte binnen-scènetjes” gepland. Een stuk of zes man staan, bewapend met camera en boom, opeengepakt in een kaal, krap, grijs kantoor. De ramen zijn afgedekt, de ruimte is koel uitgelicht. Twee beveiligers worden vastgelegd, die de beelden van de bewakingscamera’s naspeuren op zoek naar “de verse lading” asielzoekers. “Als ze dit ooit terugsturen zijn ze gek,” zegt de een tegen de ander, terwijl hij inzoomt op een kont. Schoonmaakster Mirte (Bianca Krijgsman) komt binnen. Ze wedt met de mannen wie er terug gestuurd wordt en wie voorlopig mag blijven en heeft dit keer bijna alle weddenschappen gewonnen. “Bij eentje zat je mis,” zegt een van de beveiligers. “Dat kleine Afghaantje gaat de verlengde procedure in.” Van Heusden bedoelt deze scène niet zozeer cynisch. “Ze zijn verveeld en doen een pooltje, net zoals vrienden een voetbalpooltje doen,” vertelt hij tijdens de lunch, terwijl hij een hap van zijn taco neemt. “Ik vroeg me eerst af of dit nog wel geloofwaardig was. Maar die twijfel verdween toen enkele medewerkers van de NTR opbiechtten dat ze ook pooltjes hebben over welke projecten gerealiseerd zullen worden tijdens de NTR Kort!-competitie. Ik was echt gechoqueerd!”

Bianca Krijgsman & Jaap van Heusden

 
De introductiescène is veelzeggend. Mirte is chagrijnig en afgestompt en Krijgsman speelt haar met een uitgestreken gezicht. Ze draagt een groen met blauwe overgooier. Van Heusden: “Ze is rücksichtslos en daarom is ze leuk. Ze dweilt bijvoorbeeld tegen de benen van een huilende man aan en zegt ‘hup, hup, poten van de vloer.’ Een andere man heeft een zelfmoordpoging gedaan en ze geeft hem de tip zijn polsen niet dwars maar in de lengte door te snijden. Het is zo erg dat ik daar toch stiekem om moet grinniken of gefascineerd denk: gee, hoe ben jij zo geworden?” Dat heeft ook consequenties voor de cameravoering. “InWin/Win was het hoofdpersonage heel open. Het was heerlijk om zijn blik te volgen. Mirte is echter,” Van Heusden brengt zijn gestrekte handen aan weerszijden van zijn gezicht, “oogkleppen op, harnas aan. Die ziet helemaal niets. Dat is voor Jan [Moeskops, de cameraman – LvZ] en mij best wel pittig. We zijn nu steeds op zoek naar naturel details die veelzeggend genoeg zijn. We moeten het doen met haar blik en weerbarstige schouders. We wandelen achter haar aan en zien die rug waar dat verzet en die agressie in zitten. Dat moet dan voldoende uitdrukken.”
De jongen die de continuïteit controleert, houdt de geschoten scènes bij op een iPad. Plotseling staat hij op en spreekt Van Heusden aan. “Ik weet niet zeker of je wel ziet dat het een briefje van vijf euro is.” De regisseur is blij met de opmerking. “Anders moeten we weer gaan bijdraaien in de kelder van de cameraman.” Hij doet voor hoe Tjebbo Gerritsma, die een van de beveiligers speelt, het briefje moet vasthouden. Later legt Van Heusden uit: “Het zijn kinderachtige details, maar het is goed dat het wordt gezegd, want: begrijpt de kijker anders wel dat ze een weddenschap hebben?” Ondertussen wordt de make-up artist gevraagd “of alles nog goed gaat met het zweet.” “Ik haal er wel even een lapje overheen,” antwoordt hij. “Dat haar zit wel goed. Dat is stijf als cement.” Ondertussen bespreekt de kostuumontwerper wat hij aan moet naar het NFF-gala.
 

Bianca Krijgsman & Issaka Sawadogo

 
 
Met deze gokscène lijkt de regisseur net als in Win/Win buiten de lijntjes van het realisme te gaan. “Ik snap dat jij het zo ziet, maar ik zie dat zelf niet zo. Ik kon me voorstellen dat dat zou kunnen gebeuren. Ik ga uit van goede research, maar neem daar ook wel weer afstand van. Een aantal jaar geleden solliciteerde ik op een functie bij het aanmeldcentrum, omdat ik daar binnen wilde kijken. Op basis van die research fantaseerden Rogier de Blok en ik en we kwamen uit op de romance tussen die schoonmaakster en een asielzoeker tijdens de achtdagenprocedure. In 2006 hadden we dus al een eerste versie van het script. Nu, jaren later, was de IND heel toeschietelijk en mochten we daar op werkbezoek. Toen we echter de synopsis vertelden, werden ze een beetje wantrouwig. Er bleek niet lang daarvoor iets dergelijks te zijn voorgevallen met een vluchteling en iemand van het kantinepersoneel. Ze hadden geprobeerd dat zo goed mogelijk stil te houden. Daaruit concludeer ik weer dat je, als je fantaseert met goede research in handen, bizarre situaties kunt verzinnen, die zich echt kunnen voordoen. Of weddenschappen over het lot van de asielzoekers dus werkelijk voorkomen – ik weet het niet. Een voorlichter zal me dat ook nooit vertellen.”
Als de set wordt verbouwd voor het volgende shot, gebeuren er talloze dingen tegelijk. In de ruimte naast het kantoor zitten twee jongens achter laptops, waar een explosie aan snoeren uit hangt. Daarop zijn de bewakingsbeelden te zien waar de beveiligers in deze scène naar kijken. Hij wordt opnieuw gedraaid voor de shots van hun handen. Eén van de laptopjongens roept: “wil je de goede edit of de rommeledit?” Ondertussen geeft de geluidsman tips aan de jongen die de boom hanteert: “Die duim doet in principe niets.” Naast hem kijken andere crewleden mee op een televisiescherm. Een tijdlang geeft het scherm geen beeld. “Ik zou een moord doen voor een plaatje,” zegt de make-up artist. “Een vies plaatje,” vult de geluidsman grinnikend aan. Onderwijl geeft Van Heusden aanwijzingen aan de acteurs en komt daarbij af en toe poëtisch uit de hoek: “dit is een prelude op die laatste blik” en “waar je collega heel welwillend is, ben jij de Inquisitie.”
Krijgsmans tegenspeler, Issaka Sawadogo, is vandaag niet op de set aanwezig. Hij vertolkt de asielzoeker die tot Mirte kan doordringen. Sawadogo speelde al eerder een vluchteling in The Invader. Ook voor zijn nieuwe rol wilde hij geen slachtoffer spelen en dat kwam overeen met de ideeën van de regisseur. “Ik wil geen politieke film maken; de nadruk ligt op de personages en hun drama,” meent Van Heusden. De nieuwe wereld wil de medewerkers van de IND dus ook niet afschilderen als een beestachtige bende. “Het statement is niet dat dit onmensen zijn, die in een ontaarde omgeving misdaden begaan. Deze kale bureaucratie werkt als een machine waarin iedereen precies weet wat hij moet doen. Maar door de onpersoonlijke aanpak worden sommige mensen onvermijdelijk vermalen.”

Regisseer jij films of programma's die worden uitgezonden op televisie?

Meld je gratis aan bij auteursrechtenorganisatie VEVAM en ontvang vergoedingen voor je werken!

Sluit je aan bij VEVAM!

Contactgegevens

Dutch Directors Guild
De Lairessestraat 125 sous
1075 HH Amsterdam

kvk: 33298563
tel: +31 (0)6 836 72 215
e-mail: info@directorsguild.nl

Openingstijden:
Het DDG-bureau is telefonisch bereikbaar op:
maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 13.00 – 17.00 uur.