I.M. Hedda van Gennep

DDG Nieuws

Donderdag 30 november, 2017

Hedda van Gennep (1929-2017)

In een van de vele reacties op haar overlijden werd ze de grande dame van de documentaire genoemd. Ik weet zeker dat ze daar op haar bekende stevige manier fors tegen geprotesteerd zou hebben. Want al toen we in de jaren negentig regelmatig samenwerkten bij het Stimuleringsfonds waar ze adviseerde, betoogde ze keer op keer zelf geen documentaires te maken zoals het fonds die had te bevorderen, maar wel grensverleggende televisieprogramma’s waarbij de vorm ondergeschikt was aan de inhoud die voor haar alles bepalend was. Als ze een idee voor iets had dat haar op een bepaald moment bezig hield en waar ze zich over opwond, kon ze dat neerleggen bij haar toenmalige baas, de VARA, en vrijwel direct gaan maken. Het waren de jaren van de omroep waarin dat allemaal nog kon. Voor Hedda ideaal, want lang op financiering moeten wachten zoals in haar latere werk, paste niet in haar werkritme. Ze moest een uitzenddatum hebben, anders zou ze gek geworden zijn.
 

 
Nadat ik in 2000 mijn betrekking bij het fonds beëindigde en weer ging produceren, verloor ik haar uit het oog totdat de voormalig bioscoopexploitant en ook adviseur van het fonds, Piet Meerburg, mij begin 2006 opbelde met het bericht dat hij een heel mooi script had en wilde dat ik dat zou gaan produceren. Het bleek geen script maar een boek van Ies Vuijsje getiteld  “Tegen beter weten in” over de weergave en de interpretatie van de gebeurtenissen met betrekking tot de joden gedurende de oorlog in de officiële geschiedschrijving die niet overeenstemde met de werkelijkheid en feiten van die dagen.
Het moest worden verfilmd vond Piet. In zijn enthousiasme had hij tegelijkertijd Hedda gevraagd de film te willen maken en ons op die manier min of meer weer met elkaar in contact gebracht. In de pauze van een stuk in de Stadsschouwburg waar we allebei waren, kwamen we daar bij toeval achter. Zo begon onze nieuwe samenwerking.
Het boek van Vuijsje werd na veel gedoe en geharrewar -want Vuijsje vond zowel Hedda evenals de Joodse Omroep volledig ongeschikt- toch door haar bewerkt en verfilmd met toestemming van Meerburg en de omroep. Het was voor Hedda een kolfje naar haar hand want waren meer kwesties in de geschiedenis voorgevallen waarbij de overheid een laakbare houding had aangenomen en de waarheid in de geschiedschrijving werd verdraaid en feiten werden verdoezeld.
Het resultaat werd de mooie en geruchtmakende film: “De Staat van Ontkenning” die door de omroep niet zou worden uitgezonden omdat het bestuur een hoogoplopende ruzie had gemaakt met de inmiddels ontslagen directeur Annet Betsalel en de interim-directeur Mw Baune te kennen gaf ‘niet te willen meewerken aan programma’s die het voortbestaan van het huidige kabinet in gevaar zou brengen.’
Hedda genoot want ze had een bloedhekel aan hypocrisie:  ze had haar vinger precies midden op een paar zere plekken gelegd. Tot onze vreugde werd de film uiteindelijk wel uitgezonden door de IKON en herhaald nadat de SP er vragen over had gesteld in de Kamer.
Meteen daarna had ze alweer een nieuw plan. Het was haar ter ore gekomen dat  kinderen die om een of andere reden uit huis geplaatst moesten worden gewoonweg in de jeugdgevangenissen te midden van echte boefjes werden gedeponeerd. Dat moest worden rechtgezet. Maanden lang zijn we er mee bezig geweest -voor de research heeft ze zich nog eens een hele dag en avond laten opsluiten in het jeugddetentiecentrum  Teylingereind in Sassenheim-  totdat het project uiteindelijk vast liep op medewerking en toestemmingen. Ook weer iets om -zoals bleek helaas tevergeefs- boos over te worden.

En toen was er in 2012 plotseling Kriterion dat in 2015 zeventig jaar zou bestaan. Het theater had al direct na de oorlog haar grote sympathie gekregen omdat het in 1945 was opgezet door zestien studenten -waaronder ook Piet Meerburg-  die in de oorlog honderden joodse kinderen hadden helpen onderduiken op tal van plaatsen in het land. Na de oorlog wilden ze weer verder studeren maar ook niet weer de hand ophouden bij hun ouders. Piet stelde voor een bioscoop te beginnen in de leegstaande NSB bioscoop Metropool (!) aan de Roetersstraat, voorheen de Handwerkers Vriendenkring. Het lukte wonderwel. Een uniek project dat nog steeds uniek is.
 

Hedda met cameraman Jelle Odé en geluidsman Otto Horsch

 
Een tweede reden voor Hedda om de film: “Kriterion sinds ’45” te willen maken was het feit dat twee oud kriteriërs in 2005 op een festival in Sarajevo in gesprek waren geraakt met studenten die na die verschrikkelijke oorlog en moordpartijen in en om de stad weer hun eigen geld wilden gaan verdienen. Precies dezelfde situatie als de studenten in 1945 in de Roetersstraat.  “Wat jullie nodig hebben is een Kriteriontheater”, zeiden de Amsterdammers. In 2011 werd Kriterion Sarajevo met hulp van de Stichting Onderlinge Studenten Steun geopend: zelfde lettertype boven de deur, zelfde ontspannen sfeer als in de Roetersstraat, zelfde spirit. Hedda regisseerde de film niet alleen, ze is er ook in beeld en geluid de verteller van. Met bewonderenswaardige energie reisde ze op haar 86ᵉ naar Sarajevo om de studenten ter plaatse een hart onder de riem te steken.
 

Hedda met cameraman Jaap Veldhoen en oud kriteriër Jelte Zonneveld

 

Hedda met Vanja, voorzitter Kriterion Sarajevo

 
Zoals Kriterion ieder jaar zijn relatie met de geschiedenis van de Amsterdamse joodse gemeenschap herdenkt, heeft Hedda de verbinding met haar joodse wortels altijd in haar werk een prominente plaats gegeven.
 

Met oud kriteriër Jelte Zonneveld en mijzelf

 
Halverwege dit jaar namen haar krachten zienderogen af. Zoals ook andere vrienden deden, hebben we zo nu en dan nog tochtjes in de auto of in de rolstoel met haar gemaakt waar ze zeer van genoot. Op 17 november is ze ruim 88 jaar oud helaas overleden en woont sindsdien ook in mijn hart.
 
Wouter Snip
JURA Film- en Theaterprodukties

Regisseer jij films of programma's die worden uitgezonden op televisie?

Meld je gratis aan bij auteursrechtenorganisatie VEVAM en ontvang vergoedingen voor je werken!

Sluit je aan bij VEVAM!

Contactgegevens

Dutch Directors Guild
De Lairessestraat 125 sous
1075 HH Amsterdam

kvk: 33298563
tel: +31 (0)6 836 72 215
e-mail: info@directorsguild.nl

Openingstijden:
Het DDG-bureau is telefonisch bereikbaar op:
maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 13.00 – 17.00 uur.